Toscead betweox fadungum "Þunor (tungol)"

Content deleted Content added
All
Hogweard (motung | forðunga)
Ic undyde Wendisc uncræft 198205 be 176.97.141.137 (Mōtung)
Tag: Undo
Líne 3:
{{merge|Iupiter (planēta)|Talk:Iupiter#Merge proposal|date=2008-10-24}}
 
'''Þunor''' is se fīfta [[Dweligende tungol|planēta]] þǣre [[Sunnlicu Endebyrdnes|sunnlican endebyrdnesse]]. Þunor is forgrēat lyftdƿeligend.
'''Jowisz''' – piąta w kolejności od Słońca i największa planeta Układu Słonecznego. Masa Jowisza jest nieco mniejsza niż jedna tysięczna masy Słońca, a zarazem dwa i pół razy większa niż łączna masa pozostałych planet w Układzie Słonecznym. Wraz z Saturnem, Uranem i Neptunem tworzą grupę gazowych olbrzymów, nazywaną czasem również planetami jowiszowymi.
 
{{stycce}}
Planetę znali astronomowie w czasach starożytnych, była związana z mitologią i wierzeniami religijnymi wielu kultur. Rzymianie nazwali planetę na cześć najważniejszego bóstwa swojej mitologii – Jowisza. Obserwowany z Ziemi Jowisz może osiągnąć jasność do −2,95<sup>m</sup>. Jest to trzeci co do jasności naturalny obiekt na nocnym niebie po Księżycu i Wenus (okresowo, w momencie wielkiej opozycji, jasnością może mu dorównywać Mars).
 
Największa planeta Układu Słonecznego składa się w trzech czwartych z wodoru i w jednej czwartej z helu; może posiadać także skaliste jądro złożone z cięższych pierwiastków. Szybka rotacja nadaje mu kształt spłaszczonej elipsoidy obrotowej (ma też niewielkie, ale zauważalne zgrubienie w płaszczyźnie równika). Powierzchnię planety, którą stanowią nieprzezroczyste wyższe warstwy atmosfery, pokrywa kilka warstw chmur, układających się w charakterystyczne pasy widoczne z Ziemi. Najbardziej znanym szczegółem jego powierzchni jest odkryta w XVII wieku przy pomocy teleskopu Wielka Czerwona Plama, będąca antycyklonem o średnicy większej niż średnica Ziemi. Planeta ma słabo widoczne pierścienie i potężną magnetosferę. Jest znanych 79 księżyców Jowisza. Cztery największe, zwane galileuszowymi, odkrył Galileusz w 1610. Ganimedes, największy z księżyców, ma średnicę większą niż planeta Merkury.
 
Planeta była wielokrotnie badana przez sondy, zwłaszcza na początku programu Pioneer i programu Voyager, a następnie przez sondę Galileo. Od lipca 2016 roku na orbicie dookoła planety znajduje się sonda kosmiczna Juno, która ma okrążać ją i badać co najmniej do lipca 2021.{{stycce}}
 
{{Stēorungsunnanendebyrdnes}}